Isus je privukao mnoge sledbenike tokom svog života, ali tek nakon njegovog raspeća i kasnijeg vaskrsenja nastala je rana crkva. Hrišćanstvo se širilo zahvaljujući brojnim ljudima, od kojih su mnogi bili upravo Isusovi sledbenici. Rane godine crkve bile su teške, jer su se hrišćani suočavali sa progonima i mnogi su bili pogubljeni zbog svoje vere.

Petar je bio jedan od Isusovih apostola. Prešao je put od ribara do vođe hrišćanske crkve. Otišao je u Rim da propoveda jevanđelje i postavio temelje hrišćanske crkve u zapadnoj Evropi. Petar je bio razapet u Rimu oko 64–67. godine n. e. Razapeli su ga naopako da ne bi umro na isti način kao Isus.

Nakon Isusove smrti, Petrov brat je otputovao u Grčku. Kaže se da je preobratio mnoge u Ahaji i Patrasu. Andrej je na kraju uhapšen od rimskih vlasti i ubijen između 60. i 70. godine n. e, nakon što je odbio da se odrekne svoje vere.

Marko Jevanđelista postao je poštovan crkveni vođa. Radio je sa Petrom u Rimu i zabeležio Isusov život. Marko je umro oko 68. godine n. e. u Aleksandriji.

Posle Isusove smrti, Jakov je otputovao u Siriju, gde je osnovao hrišćanske zajednice. Kao i drugi koji su širili jevanđelje, izazvao je sumnju među verskim i političkim vođama. Jakova je razjarena rulja ubila u Jerusalimu oko 62. godine n. e.

Jovan Apostol napisao je tri poslanice i Knjigu Otkrivenja. Njegov doprinos hrišćanstvu bio je ogroman. Poslednje godine života proveo je poučavajući hrišćanske vođe širom Male Azije. Jovan je umro u Efesu oko 100. godine n. e.

Matej Apostol je od poreskog službenika postao pisac jevanđelja koji je očuvao Isusova učenja. Osnovao je hrišćanske zajednice u Etiopiji, gde je umro između 60. i 70. godine n. e.

Filip je takođe bio jedan od dvanaestorice apostola. Nakon Isusove smrti, nekoliko godina je propovedao u Jerusalimu, a zatim otputovao u Frigiju u Maloj Aziji. Kaže se da je preobratio mnoge, uključujući ženu rimskog namesnika. Umro je oko 80. godine n. e. u Hijerapolisu.

Jedan od dvanaestorice, Jakov (sin Alfejev), posvetio je godine nakon Isusove smrti propovedanju jevanđelja po Jerusalimu. Kralj Irod Agripa I smatrao ga je pretnjom tradicionalnim jevrejskim običajima, pa ga je pogubio. Jakov je bio prvi apostol koji je umro kao mučenik, 44. godine n. e.

Tadej je putovao na persijsku teritoriju i predstavio hrišćanske ideje zoroastrijskim zajednicama. Prema vavilonskoj i jermenskoj tradiciji, verske vlasti su ga pogubile oko 65. godine n. e. jer je odbio da obožava njihove bogove.

Ovaj apostol (Simon Zelot) otputovao je u Persiju da širi evanđelje. Zajedno sa Tadejem, osnovao je hrišćanske zajednice na teritoriji današnjeg Irana. Simon je umro oko 74. godine n. e.

Marija Magdalena je bila svedok Isusovog vaskrsenja nakon raspeća. “Apostolka apostolima” propovedala je godinama po Mediteranu i osnovala hrišćanske zajednice. Umrla je u Efesu ili Galiji oko 60–70. godine n. e.

Toma Apostol uputio se na istok posle Isusove smrti. Osnovao je nekoliko crkava na Malabarskoj obali u Indiji. Sirijska hrišćanska zajednica takođe vezuje svoje poreklo za Tomino delo. Toma je ubijen 72. godine n. e. blizu današnjeg Čenaja u Indiji.

Pavle Apostol je jedan od najuticajnijih ranih hrišćana. Kao rimski građanin, širio je hrišćanstvo širom carstva. Osnovao je hrišćanske zajednice u Maloj Aziji i Grčkoj. Car Nero naredio je Pavlovo pogubljenje između 64. i 67. godine n. e.

Timotej se pridružio Pavlu u širenju hrišćanstva po Rimskom carstvu. Postao je prvi episkop Efesa. Umro je oko 97. godine n. e.

Tit je takođe pomagao u izgradnji rane crkve. Najpre rešavanjem sporova u Korintu, a zatim kao prvi episkop Krita. Umro je oko 96–107. godine n. e.

Luka Evanđelista bio je obrazovan lekar i Pavlov učenik. Doprineo je pisanju jevanđelja i njegovom širenju. Umro je jer je odbio da se odrekne vere, između 74. i 84. godine n. e.

Varnava se pridružio Pavlu u misionarskom radu. Prodao je svoje imanje da bi pomogao osnivanje rane crkve u Maloj Aziji. Umro je kao mučenik na Kipru oko 61. godine n. e.

Akvila i Priscila otvorili su svoj dom za hrišćanske sastanke. Putovali su sa Pavlom između Rima, Korinta i Efesa, gradeći temelje rane crkve. Oboje su umrli oko 70. godine n. e.

Matiја, dvanaesti apostol koji je zamenio Judu, navodno je putovao u Judeju i Etiopiju. Priroda njegove smrti nije sigurna, ali se smatra da su njegovi ostaci pronađeni u Jerusalimu, a kasnije preneti u rimsku baziliku Santa Maria Mađore.

Kornelije Centurion često se pominje kao prvi nejevrejin koji je prešao u hrišćanstvo. Postao je prvi episkop Cezareje Primorske i život posvetio misionarskom radu.

Lidija trgovkinja, poznata i kao Lidija iz Tijatire, vodila je kućnu crkvu u Filibi. Njena trgovinska pozicija pomogla je širenju hrišćanstva trgovinskim mrežama Makedonije.

Jakov, Isusov brat, postao je prvi vođa Jerusalimske crkve. Ujedinio je jevrejske i nejevrejske vernike, sve dok, kao i mnogi drugi Isusovi sledbenici, nije ubijen jer je predstavljao pretnju postojećem poretku. Umro je 62. godine n. e.

Stefan je bio prvi đakon rane crkve. Ostatak života proveo je propovedajući, sve dok nije izveden pred Sinedrion, gde je strastveno branio svoju veru. Kamenovan je na smrt oko 34–36. godine n. e.

Josif iz Arimateje bio je čovek zadužen za Isusovu sahranu nakon raspeća. Bivši član jevrejskog veća putovao je u Britaniju, gde je prenosio hrišćanske ideje i osnivao zajednice. Umro je oko 70. godine n. e. u Glastonberiju u Engleskoj.

Vartolomej je putovao u Jermeniju, gde je preobratio više ljudi, uključujući brata kralja. Plemićke porodice i paganski sveštenici videli su u njemu pretnju poretku. Ubijen je oko 70. godine n. e.

Prema istočno-pravoslavnoj tradiciji, Marta i Marija iz Betanije pobegle su na Kipar da izbegnu progon. Na zapadu postoji drugačija priča: kaže se da su otputovale u južnu Francusku, blizu Marselja, gde je Marija živela kao isposnica u planinskoj pećini.

Lazar, brat Marte i Marije, kog je Isus vaskrsao, takođe je pobegao sa svojim sestrama. Neki izvori ga smeštaju na Kipar, drugi u Marselj. Navodno je živeo do oko 60–70. godine n. e.

Nikodim je izgubio mesto u Sinedrionu jer je podržavao Isusa. Prema apokrifnom Jevanđelju po Nikodimu, proteran je iz Jerusalima i kasnije su ga krstili Petar i Jovan. U Ramli je 1925. otkriven grob sa natpisom „Nakdimon, sin Goriona.“

Gamalil je intervenisao za apostole u Sinedrionu, rekavši da možda govore po Božjem nadahnuću. Farisej i učitelj zakona bio je Pavlov mentor. Verovatno je ostao Jevrejin, ali neki veruju da se potajno obratio. Umro je između 50. i 52. godine n. e.

Marija, Isusova majka

Marija nije bila samo majka Isusa Hrista, već i njegova verna sledbenica. Nakon što je svedočila njegovom vaskrsenju, posvetila je svoj život vođenju novih vernika i očuvanju rane hrišćanske zajednice.

Biblija ne navodi kada ili gde je Marija umrla, ali hrišćanska tradicija navodi dve glavne lokacije:

Jerusalim, u blizini Sobe Tajne večere,

Efes (u današnjoj Turskoj), gde je prema predanju živela sa apostolom Jovanom nakon Isusove smrti.

Obe lokacije imaju predanja o njenom upokojenju ili Uspeniju — uznesenju njenog tela na nebo. Većina hrišćanskih tradicija smešta njenu smrt u prvi vek, moguće u 40-im ili 50-im godinama n. e, iako se datumi razlikuju.

Izvor: What happened to Jesus’ followers after he died?

Prevod: Andjela Stevanović, mast.teologije.